મણકો# 214 તા- 11-8-2024                         

ગુજરાતી સાહિત્યફોરમ આયોજીત વક્તવ્યના વક્તા ભદ્રાયુ વછરાજાનીએ આપણી માતૃભાષાગુજરાતીને ઉચ્ચતમ શિખર પર પહોંચાડવી હોય તો ભગવત ગીતા જ આજના યુગમાં મદદરૂપ થઇ શકશે તેના પર સુંદર વક્તવ્ય આપ્યું. 

આજે ગુજરાતમાં પણગુજરાતી ભાષાની સ્થિતિ દયનીય છે. મોટાભાગના કુટુંબોનાં બાળકો અંગ્રેજી માધ્યમમાંભણે છે.અંગ્રેજી ભાષા status symbol બની ગઇ છે .જેનાં કારણે શુધ્ધ ગુજરાતી ભાષા કોરાણે મૂકાઇ ગઇ છે. અંગ્રેજી પરપણ આજની મોટાભાગની પેઢી પ્રભુત્વ ધરાવતી નથી. જો માતૃભાષાનો પાયો પાકો હોય તો બીજીભાષામાં પણ માહેર થઇ શકાય છે. 

ગુણવંત. શાહે માતૃભાષા વંદના યાત્રા દ્વારા માતૃંભાષાની સુંદર સેવા કરી છે. નરસિંહ મહેતાથીનર્મદ સુધીનું સાહિત્ય આવરી લઇ વ્યાખ્યાનો આપ્યા છે. રવિન્દ્રનાથ ટાગોર ,મોરારી બાપુના વચનો પણ જીવનમાં ઉતારીએ  તો  પણગુજરાતી માટે આશાવાદ ધરાવી શકીએ. 

ભગવતગીતા એવો ગ્રંથ છે જેનો વૈશ્વિક સ્તરે પણ સંસ્કાર ગ્રંથ તરીકે સ્વીકાર થઇ ચૂક્યો છે.આપણા શાસ્ત્રો, જેવા કે વેદો નેઉપનિષદો  સંસ્કૃતમાં છે તેથી સમજવા અઘરા છે .રમેશ ઓઝા, મોરારી બાપુ તેને સરળ ભાષામાં સમજાય તે માટે ગુરુકુળો ચલાવીરહ્યા છે. અમદાવાદમાં પણ સંસ્કૃત પાઠશાળા છે. સામાન્ય લોકો સુધી  પહોંચે તેનેમાટેનો પ્રયાસ પ્રશંસનીય છે. ગુરુકુળમાં ભણાવનારા શિક્ષકો દક્ષિણ ભારતમાંથીઆવે છે. તેઓએ સંસ્કૃતભાષા જાળવી છે.મોરબી પાસે આનંદ નિકેતન આશ્રમમાં પણ સાધુ અધ્યાપક છે જેઓ પોંડિચેરીના આશ્રમમાંગૃહપતિ હતા. તેમણે પણ વેદોની સમજણ આપતું સાહિત્ય લખ્યું છે. 

ગીતા માટે ચિન્મયનામિશને પણ સારું કામ કર્યુ છે.  તેઓએ  આંતર રાષ્ટ્રીય હરેકૃષ્ણ ઉન્ડેશનની સ્થાપના કરી છે. તેમાં ગોરાઓ વધુ છે ગુજરાતી ઓછા છે.ગીતાનું ગુજરાતીમાં અનુવાદ ઘણાં ભાષાવિદોએ કર્યો છે જેથી ગીતાને સરળતાથી સમજીશકાય. આ વક્તવ્યનું શિર્ષક એટલે છે આપણી માતૃભાષા વડે જ અઘરીલાગતી વાત સરળતાથી સમજી શકાય . 

સૌ પ્રથમ ભગવતગીતા પર  વિનોબાજીએ ધુળિયાની જેલમાં ગીતા પર સરળ ભાષા મરાઠીમાં પ્રવચનો આપ્યા. સાને ગુરુજીએ તેની script તૈયાર કરી.   તે વખતે  યજ્ઞ પ્રકાશને ગુજરાતીમાં પ્રવચનો પ્રકાશિત કર્યા. ગીતાના અઢારે અધ્યાય પ્રવચનો માં આવરી લીધા. દરેકભાષામાં અનુવાદ થયા. એકપણ સંસ્કૃતમાં આવતો શ્લોક પ્રવચનમાંનથી. ભદ્રાયુભાઇ પણ યજ્ઞ પ્રકાશન સાથે 

લેખક તરીકેજોડાયા છે. તેમણે માતૃભાષા ગુજરાતીમાં ગીતા દોહન માં અઢાર અધ્યાય નો સાર લખ્યો છે. 

ગીતા પ્રેસગોરખપુર દ્રારા ગુજરાતીમાં ગીતાના ઘણાં પ્રકાશનો પ્રકાશિત થયા છે, તેમાં મુખ્યત્વે સંજીવની- સ્વામી રામદાસ લિખિત, ગીતા દોહન- મહર્ષિ કૃષ્ણાત્મજી મહારાજ, કૃષ્ણનું જીવન સંગીત- ગુણવંતશાહ, ગીતા ધ્વનિ- 700 શ્લોકનુંગુજરાતીમાં અનુવાદ, ગીતાજીનું ચિંતન-સ્વામી સચ્ચિદાનંદજી, શ્રી ભગવદ્દગીતા સચિત્ર શ્લોક સાથે ચિન્મય મિશનના સ્વામીચિન્મયા નંદજી દ્રારા ગુજરાતીમાં થયેલ છે.

ભગવતગીતાનો સારસમજી પોતાના જીવનમાં ઉતારી તેવાં ગાંધીજીએ અનાસક્તિયોગ પુસ્તક રુપે લખ્યું. તેમાં સરળ ભાષામાં ગાંધીજીએપોતાની રીતે અર્થઘટન કરી સરળ ભાષામાં સમજાવ્યું છે. રવિશંકર મહારાજેગીતા બોધવાણી દ્રારા જીવનના મૂલ્યો સુંદર રીતે આપણી સમક્ષ મૂક્યા છે. ગીતા મંથનમાં કિશોરલાલ જરીવાલાએ  મંથનથી જે સાર નીકળે તેનીવાત કરી છે. સસ્તા સાહિત્ય દ્રારા પણ ગુજરાતીમાં ગીતાના જે પ્રકાશન થયા છે તેમાંમગનલાલ દેસાઇનું ગીતા દર્શન મુખ્ય છે. 

ગીતા એ અગાધઅમૃતનો  સાગર છે એમાં ભદ્રાયુભઇએ ગુજરાતીનાં ગીતા પ્રકાશનોમાં ડૂબકી મરાવી તેમાટે તેમનો ખૂબ ખૂબ આભાર . હવે આપણી જવાબદારી ગીતાજ્ઞાન આપણાં સંતાનો સુધી પહોંચાડવાનું છે. માતૃભાષામાં ભગવતગીતા સરળતાથીકેવી રીતે સમજાય તેના ગીતા રહસ્ય વાત ભદ્રાયુભાઇ કરી તે માટે ફરીથી તેમનો આભાર ગુજરાતીસાહિત્ય પરિવારનાં સભ્યો કરે છે. 

કોકિલાબહેન અનેતેમના પરિવારના સભ્યોનો ખૂબ ખૂબ આભાર 

                             ——-સ્વાતિ દેસાઇ 

‍