ગુજરાતી સાહિત્ય ફોરમ દ્વારા યોગ તબીબી દ્રષ્ટીકોણ થી કેટલો મહત્વનો છે, તેનું સુંદર માર્ગદર્શન આપતો પરિસંવાદ યોજ્યો. યુ. એસ. અને યુ.કે માં વર્ષો થી સ્થાયી થયેલ ચાર જાણીતા ડોકટર ડો.આરતી જોષી., ડો.યોગેશ નાથદ્વારાવાલા, ડો.મહેન્દ્ર નાથદ્વારાવાલા, ડો. કલ્યાણી નાથદ્વારાવાલા એ પરિસંવાદ માં ભાગ લીધો.

ડો. આરતી .જોષી એ અષ્ટાંગ યોગ ના પાંચ અંગો ચમ, નિયમ, આસન, પ્રાણાયામ અને પ્રત્યાહાર પર ભાર મૂકી રોજિંદા જીવનમાં વણી લેવાનું સૂચન કર્યું. દરેક રોગોના મૂળમાં આહાર વિહાર ને તણાવ મુખ્ય છે તેથી રોગો ને યોગાસન નાથવામાં મદદરુપ થઈ શકે છે. સાથે સાથે એલોપથી ઉપચાર પણ ચાલુ રાખવા જણાવ્યું. પ્રાણાયામમાં અનુલોભ વિલોભ કરવાથી ઇંગળા પિંગળા નાડી ચોકખી થાય છે તેથી રોગનું નિદાન સારી રીતે થઈ શકે છે. તબીબી દ્રષ્ટી એ યોગના ફાયદા પર સુંદર પ્રકાશ ફેંક્યો.

ડો. યોગેશ.નાથદ્વારવાલા જાણીતા ઓર્થોપેડીક છે. તેમણે પણ ઓર્થોપેડીક દ્રષ્ટિએ યોગ ફાયદાકારક છે, તેમ જણાવતાં ઉમેર્યું , હાડકા અને સાંધાની કસરત યોગના આસનો દ્વારા સારી રીતે થઈ શકે છે. સ્નાયુઓ અને હાડકાંને યોગ્ય કસરત મળવાની તેની કાર્યક્ષમતા વધે છે. પ્રાણાયામથી શરીરના આંતરિક ભાગો ને પણ કસરત મળે છે . પ્રાણ એટલે જીવનની શક્તિ અને શ્વાસ ને કાબૂમાં (control) રાખી થતી શ્વસનક્રિયા એટલે પ્રાણાયામ . કપાલભ્રાંતિ પ્રાણાયામ ઉદરપટલની (છાતી ને પેટની વચ્ચે આવેલો સ્નાયુ) કાર્યક્ષમતા તેને યોગ્ય કસરત મળવાની વધે છે. નિયમિત સાત જાતના પ્રાણાયામ કરવાથી આયુષ્ય વધે છે. આસન અને પ્રાણાયામથી joints& cartilage ને યોગ્ય પોષણ મળે છે . લાંબા સમય સુધી કાર્યરત રહે છે, સાથે સાથે flexibility સુધારે( improve) છે. તબીબી કસરત પણ યોગ ના આસનો પર આધારિત છે. યોગ પણ એક વિજ્ઞાન જ છે. આપની સુંદર માહિતીપ્રધાન વક્તવ્ય થી ઘણી ગેરસમજ દૂર કરવામાં આપે મહત્વનું યોગદાન આપ્યું.

ડો. કલ્યાણી બહેન Neurologist છે. તેમના અનુભવ પ્રમાણે યોગના ઘણાં ફાયદા છે. યોગને રોજિંદા જીવનમાં અપનાવો તો મગજને લગતાકોઈ રોગ જ ના થાય. યોગ ને પ્રાણાયામથી જ્ઞાનતંતુઓ ઉત્તેજિત થઈ કાર્યક્ષમ બંને છે. લોહીનું પરિભ્રમણ હાથની ને પગની નસમાં સારી રીતે થવાથી Oxygen level જળવાઈ રહે છે. સૂર્યનમસ્કાર બધાં અંગો ને કસરત આપે છે. વજન સંતુલિત રહે છે, Stroke આવવાની શક્યતા નહીંવત રહે છે, કંપવા, લકવો, આધાશીશી જેવા રોગો ને નાથી શકાય છે, તે Research થી સાબિત થયેલું છે. માથાના દુખાવાની સામાન્ય બીમારી તો સંપૂર્ણ પણે નાબૂદ થાય છે.

અંતમાં કલ્યાણી બહેને ખૂબ સુંદર વાત કરી, પોતાના શરીરની જવાબદારી પોતાની જ હોવી જોઈએ. આપણાં શરીરને યોગ્ય કસરત ને આરતીબહેને જે પાંચ અંગોની મહત્તા સમજાવી તેને જીવનમાં વણી લેવાથી શરીર નીરોગી રહી શકે છે .

ડો.મહેન્દ્રભાઈ હ્રદય રોગના નિષ્ણાત, પણ યોગની હિમાયત કરતા માત્ર વક્તવ્ય,બ્રાહમી પ્રાણાયામ ની હિમાયત જ નહી, પણ તેમણે જીવનમાં વણી લીધેલ શિર્ષાસનના આસન નો તાદ્શ્ય અનુભવ પરિવારના સભ્યો ને કરાવ્યો. તેમના આસન અવસ્થા દરમ્યાન કલ્યાણી બહેનનો લયબધ્ધ ઓમકાર, અદ્દભૂત અનુભૂતિ !!!

પરિવારના સભ્યો નો બીજો અવિસ્મરણીય અનુભવ એટલે ડો. યોગેશભાઈએ કરાવેલ હાસ્ય યોગ . જેમાં સૌ જોડાયા અને એક હળવાશ અનુભવી.

ખરેખર આપ સૌ નું માર્ગદર્શન પરિવારના સભ્યો ને ખૂબ જ લાભકારક બની રહ્યું . આભાર માટે તો શબ્દો મળી જ નથી રહ્યા . ખૂબ ખૂબ આપ સૌનો આભાર.

કોકિલાબહેન અને તેમના પરિવારના સભ્યો નો ખૂબ ખૂબ આભાર

----------સ્વાતિ દેસાઈ